DİYARBAKIR

Diyarbakır, binlerce yıllık geçmişiyle Mezopotamya’nın kalbinde yer alan, kültürel zenginliği, tarihi eserleri, stratejik konumu ve insan dokusuyla Türkiye’nin en köklü şehirlerinden biridir. Tarihi surları, Dicle Nehri’ne uzanan bereketli toprakları, kadim medeniyetlerin izlerini taşıyan mimarisi ve güçlü kültürel kimliğiyle yalnızca bir şehir değil, aynı zamanda bir medeniyet mirasıdır. Diyarbakır, tarih boyunca Anadolu ile Mezopotamya arasında bir köprü görevi görmüş, hem ticaret yollarının kavşak noktası olmuş hem de kültürler arasında geçiş ve etkileşim sahası haline gelmiştir. Diyarbakır’ın tarihi insanlık tarihinin en eski dönemlerine kadar uzanır. Yakın çevredeki yerleşimlerde Neolitik dönemden itibaren insan yaşamı olduğuna dair bulgular vardır. Bu nedenle şehir yalnızca Türk-İslam tarihinin değil, dünya tarihinin en eski yerleşimlerinden biri olarak kabul edilir. Tarihin ilk tarım toplumlarının ortaya çıktığı bölgelerden biri olan bu coğrafya, ilk şehir devletlerinin, ilk ticaret rotalarının, ilk sosyal örgütlenmelerin merkezlerinden biri olmuştur. Diyarbakır, tarih boyunca sayısız medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Sümerler’den Hurri ve Mitanni topluluklarına, Asurlar’dan Perslere, Romalılardan Bizans’a kadar uzanan geniş bir hakimiyet listesi vardır. Her medeniyet şehre kendi izlerini bırakmış, şehir de her dönemde yeni bir kimlik kazanmıştır. Roma ve Bizans dönemlerinde stratejik bir sınır kenti olan Diyarbakır, bu dönemden kalma surları ile adeta Doğu’nun savunma kalesi konumundaydı. Surlar, dönemin imparatorlarının özel önem verdiği bir savunma projesi olarak yıllar içinde güçlendirilmiş, siyah bazalt taşından yapılan yapısıyla günümüze kadar ulaşmıştır. İslam ordularının fethiyle birlikte şehir, İslam dünyasının önemli kültür merkezlerinden biri haline gelmiştir. Emeviler ve Abbasiler döneminde bilim, sanat, edebiyat ve dini düşüncenin gelişiminde söz sahibi olmuş; medreseler, camiler, hanlar ve hamamlar inşa edilmiş; Diyarbakır, Doğu’nun önemli bir ilim ve ticaret şehri olarak tanınmıştır. Daha sonraki dönemlerde Artuklular, Selçuklular ve Akkoyunlular gibi Türk beylikleri şehri geliştirmiş, su sistemleri kurmuş, köprüler, camiler, kervansaraylar inşa etmişlerdir. Osmanlı döneminde ise şehir yeniden yapılanmış, idari ve askeri açıdan önemini korumuş, ticaret yollarının kontrol noktalarından biri olmuştur. Her dönem kendine özgü kültürel izler bırakmış ve Diyarbakır bu izleri ustalıkla harmanlayarak günümüze taşımıştır. Bugün şehrin surlarında, camilerinde, kiliselerinde, köprülerinde ve evlerinde bütün bu tarihsel katmanları görmek mümkündür. Diyarbakır, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer alır ve geniş bir plato üzerine kuruludur. Bölgenin genelde düz olması tarım için geniş alanlar sunarken, şehri çevreleyen tepeler ve nehir vadileri doğal bir çeşitlilik oluşturur. Dicle Nehri şehrin en önemli doğal unsurlarından biridir. Nehrin şehre yakın bölgesinde uzanan Hevsel Bahçeleri yüzyıllardır kentin hem gıda hem su temin noktası olmuş, aynı zamanda kültürel hafızanın bir parçası haline gelmiştir. İklim sert karasal özellikler taşır. Yazlar uzun, sıcak ve kurak; kışlar soğuk ve yağışlıdır. Yazın sıcaklıklar çok yüksek değerlere çıkabilir; bu da şehirdeki mimari yapının şekillenmesinde rol oynamıştır. Kalın surlar, avlulu evler ve taş yapılar bu iklime uyum sağlayacak şekilde tasarlanmıştır. Bahar ve sonbahar ayları ise yumuşak bir iklim sunar, bu dönemler şehirde tarımsal faaliyetlerin en yoğun olduğu dönemlerdir. Toprakları oldukça verimlidir. Nehir vadilerinde sulama ile çok çeşitli ürünler yetişir. Şehrin kuzey ve doğu kesimlerinde dağlık alanlar, güney ve batısında ise geniş ovalar bulunur. Bitki örtüsü bozkır olsa da özellikle nehir çevresi ve bahçelik alanlar şehrin doğal güzelliklerini artırır. Diyarbakır, bölgenin en kalabalık ve en önemli şehirlerinden biridir. Nüfusu yıllar içinde sürekli artış göstermiş, özellikle genç nüfus oranı dikkat çekmiştir. Kentin nüfus yapısı hem tarihsel hem kültürel çeşitliliğin izlerini taşır. Geçmişten günümüze Ermeni, Süryani, Kürt, Türk ve Arap topluluklarının yaşadığı bu şehir, farklı kültürlerin bir arada bulunduğu zengin bir toplumsal dokunun merkezidir. Bugün şehrin nüfusu büyük oranda gençlerden oluşmaktadır ve bu da eğitim, istihdam ve sosyal yaşamı etkileyen temel özelliklerden biridir. Kent merkezine doğru göç hareketi fazladır; çevre ilçelerden ve kırsal alanlardan merkeze yönelen nüfus, şehirleşme oranını artırmıştır. Nüfus yoğunluğu merkezde yüksek, kırsal alanlarda ise daha seyrektir. Eğitim kurumlarının genişlemesi, üniversitenin varlığı, kültürel etkinliklerin artması, şehrin genç nüfusunu destekleyen önemli unsurlardır. Diyarbakır’ın kültürel yapısı, zengin gelenekleri, güçlü aile bağları, misafirperverlik anlayışı ve toplumsal dayanışma kültürüyle dikkat çeker. Diyarbakır’ın ekonomisi tarih boyunca tarım ve hayvancılık temellidir. Verimli topraklar ve Dicle Nehri çevresindeki sulama imkanları sayesinde tahıl, pamuk, mercimek gibi ürünler önemli yer tutar. Günümüzde de tarım şehir ekonomisinin temel dinamiklerinden biridir. Kırsal kesimde küçük ve büyükbaş hayvancılık, kümes hayvancılığı ve arıcılık yaygındır. Son yıllarda sanayi ve ticaret faaliyetleri artmış olsa da bölgenin ekonomik yapısı hâlâ tarım odaklıdır. Organize sanayi bölgeleri, tekstil, gıda işleme, yapı malzemeleri üretimi ve küçük sanayi tesisleri gelişmektedir. Özellikle gıda ürünlerinin işlenmesi ve tarımsal üretime dayalı sanayi alanında ciddi potansiyel vardır. Turizm de gelişme potansiyeli taşıyan bir sektördür. Diyarbakır surları, Ulu Cami, iç kale, hanlar, hamamlar, taş konaklar ve eski sokaklar, tarihi çok katmanlı bir şekilde ziyaretçilere sunar. Kültürel turizmin yanı sıra gastronomi turizmi de yükseliştedir; Diyarbakır mutfağı Türkiye’nin en zengin mutfaklarından biridir. Ciğer kebabı, kadayıfı, kaburga dolması, meftune gibi yemekleri ile şehir gastronomi alanında da ün kazanmıştır. Bölgenin ekonomik olarak daha da güçlenmesi için tarımsal modernleşme, sulama projeleri, turizmin desteklenmesi, genç nüfusun istihdam edilmesi ve sanayi yatırımlarının artması hedeflenmektedir. Diyarbakır’ın genç nüfusu, geniş tarım alanları, stratejik konumu ve tarihi mirası ekonomik kalkınma için büyük avantaj sağlamaktadır.

SOSYAL MEDYA

İLETİŞİM

DİĞER BAĞLANTILAR